Introductie
In het wild zijn dieren voortdurend bezig met het uiten van natuurlijk gedrag. Dit omvat verschillende activiteiten zoals foerageren (het zoeken naar voedsel), zelfverzorging, nestbouw, sociale interactie, het zoeken naar schuilplaatsen, enz. Zo besteden konijnen in het wild ongeveer zo’n 6,5 uur aan foerageren. Echter, huisdieren ervaren vaak een ander patroon, waarbij mensen voor hun basisbehoeften zorgen, zoals het aanbieden van voedsel in voerbakken. Dit kan leiden tot verveling bij gedomesticeerde dieren. Verveling kan nare gevolgen hebben voor zowel ons als onze huisdieren. Voorbeelden hiervan zijn gedragsproblemen zoals sloopgedrag, vacht uitplukken en agressie, maar ook gezondheidsproblemen zoals overeten en depressie. Gelukkig zijn er heel wat manieren om voedselverrijking te bieden en hoeft het ook helemaal niet duur te zijn. Voedselverrijking bevordert het welzijn van het dier, zowel mentaal als fysiek, door het dier actief te houden, de zelfzekerheid te boosten (vermindering angst) en daarnaast kan het ook de band dus jouw en je dieren bevorderen. Hieronder bespreken we verschillende mogelijkheden.
Foerageergedrag stimuleren
1. Strooi voeder uit Als eerste wil ik je vragen om te overwegen het voederbakje weg te halen uit het konijnenverblijf, indien mogelijk natuurlijk. In plaats van dat je brokjes aanbiedt aan je konijnen in een voerbak, strooi je het uit op de bodem. Hierdoor bied je foerageermogelijkheid aan in een hele eenvoudige vorm dat bovendien van jou als baasje ook geen extra inspanning vereist. Een bijkomend voordeel hiervan is dat als je meerdere konijnen hebt, de concurrentie voor voeder lager ligt omdat het voeder verspreid is, wat de kans op discussies hierover verminderd.
2. Verstop wat lekkers in het hooi Een tweede verrijkingstip om foerageergedrag bij konijnen te bevorderen, is het verstoppen van wat lekkers in het hooi. Denk hierbij aan natuurlijke zaken zoals bijvoorbeeld gedroogde kruiden. Dit stimuleert niet enkel het foerageren bij konijnen, maar het maakt het hooi ook aantrekkelijker voor ze waardoor ze gemotiveerd worden om meer hooi te eten. 3. Introduceer snuffelmatten Ook snuffelmatten zijn een uitstekende methode om foerageergedrag te stimuleren. Door de lange ‘haren’ van de matten, zit het voedsel goed verstopt waardoor konijnen dus echt gebruik moeten maken van hun overige zintuigen om het voer te vinden. Bovendien leg je snuffelmatten op de grond (terwijl hooi vaak in een ruif zit), wat een natuurlijke foerageerhouding is voor konijnen. 4. Overweeg voerpuzzels Denkspellen worden steeds populairder voor als voedselverrijking voor konijnen. Deze voerpuzzels vereisen wat denkwerk om bij het voedsel te komen en bieden zo mentale uitdaging. Hoewel konijnen soms wat begeleiding van hun baasje nodig zullen hebben, zijn het intelligente dieren die prima aan de slag kunnen met voerpuzzels. Op de markt zijn er verschillende soorten strategiespellen beschikbaar voor konijnen. Ondertussen zijn er ook commercieel verschillende soorten strategiespellen verkrijgbaar voor konijnen, toch kun je een uitgebreid aanbod aan denkspellen in de honden- en kattenafdeling vinden. Konijnen zijn vaak intelligent genoeg om deze spellen uit te dokteren. Denkspellen zijn vaak beschikbaar in verschillende niveaus op basis van de moeilijkheidsgraad. Wanneer je voor het eerst denkspellen introduceert aan konijnen, begin je best met het eenvoudigste niveau om te voorkomen dat je konijnen hun interesse verliezen door frustratie. Frustratie kan optreden wanneer de beloning niet snel genoeg komt voor de inspanning die ze leveren. Voerpuzzels kan je aanbieden aan je konijnen met wat lekkers in, maar je kan ze ook prima inzetten als alternatieve voerbak. Als je een nieuw spel introduceert aan je konijnen, raad ik wel aan om even de favoriete traktatie van je konijn in te zetten bv. wat groenten. Bepaalde voerspellen kunnen dus ook prima dienen als ‘voerbak’, mits je konijn deze onder de knie heeft. Het aanbod aan strategiespellen is dus enorm. Hieronder vind je enkele voorbeelden met verschillende moeilijkheidsgraad.
5. Het hoeft niet allemaal duur te zijn
Ongetwijfeld heb jij bij je thuis wel ergens lege kartonnen dozen of wc-rollen liggen. Misschien zelf ook nog wat oude stukken stof of fleece? Goed! Dan heb jij de basis om heel goedkoop zelf strategiespellen en snuffelmateriaal te maken. Hieronder bespreken we een aantal voorbeelden.
· Graafbox
Met behulp van bijvoorbeeld karton- of papiersnippers, maak je een graafbox waarin je bijvoorbeeld brokjes, groenten of gedroogde kruiden verstopt waar je konijn vervolgens naar op zoek gaat.
· Snuffelbox
De snuffelbox is gelijkaardig aan een graafbox. Alleen ligt hier nu niet persee de focus op het graven om voedsel te vinden. Zo kan je bijvoorbeeld allerlei wc-rollen naast elkaar plaatsen in een kartonnen doos. In de wc-rollen verstop je voedsel.
· Wc-rol met hooi
Heel erg makkelijk en toch leuk is een wc-rol waar je simpelweg wat hooi in steekt. Het hooi steekt langs beide zijden uit de wc-rol zodat je konijn er aan kan. Vaak beginnen ze ook te gooien met de wc-rol of in geval van 2 konijnen touwtje trek te spelen. Een mooi gezicht! Is hooi niet motiverend genoeg voor je konijn? Meng het hooi dan met bijvoorbeeld wat gedroogde kruiden of maak gebruik van lang gras of wortelloof.
· Activity ball gemaakt van een wc-rol
Je kan zelf makkelijk een activity ball namaken met behulp van een wc-rolletje. Hierbij knip je de wc-rol in stroken die je over elkaar schuift zoals getoond op de foto. Verstop wat brokjes of ander lekkers in de activity ball. Hoewel deze activity ball niet zo lang meegaat als degenen uit de winkel, zijn ze wel erg leuk voor konijnen en kost het je weinig moeite om ze te maken!
· Gesloten wc-rol
Maak je het graag net iets moeilijker voor je konijnen? Geen probleem! Verstop wat lekkers in een wc-rol en vouw beide uiteinden dicht. Het ziet er heel simpel uit, maar je konijnen zullen er toch even mee bezig zijn.
· Gesloten eierdoos
Ook kan je je konijnen een gesloten eierdoos met bv. brokjes in geven als voedselverrijking. Je konijn zal druk zijn met het proberen openen van deze doos!
· Rolletje stof
Ook met stof kan je heel wat voerspellen maken. Een eenvoudig voorbeeld is het gebruiken van een langwerpig stuk stof waar je op een uiteinde wat brokjes legt. Vervolgens rol je het stuk stof op waardoor de brokjes binnenin de rol zitten. Je konijn moet nu proberen tot bij de brokjes te geraken!
· Maak je eigen snuffelmat of snuffelbal
Ben je handig of creatief? Dan kan je zelf aan de slag om een snuffelmat of snuffelbal te maken. Hiervoor gebruik je wat oude fleece die je in stroken knipt. Als ondergrond voor een snuffelmat kan je bijvoorbeeld gebruik maken van een stuk karton of handdoek of iets dergelijks. In de ondergrond maak je een aantal gaatjes. Vervolgens steek je 1 stuk fleece door 2 gaatjes en knoop je de uiteinden. Ga zo door tot je een snuffelmat hebt. Je kan verschillende tutorials vinden op youtube om dit te maken.
Afwisseling is belangrijk!
Konijnen zijn intelligente, maar ook nieuwsgierige dieren met een natuurlijke drang om te verkennen. Hierdoor geraken ze helaas snel uitgekeken op bepaalde verrijking zoals bijvoorbeeld 1 specifieke voerpuzzel. Daarom is het belangrijk om ze van afwisseling te voorzien om hun nieuwsgierigheid te blijven prikkelen. Hierbij raad ik het volgende aan:
Wissel minstens dagelijks van voedselverrijking. Bijvoorbeeld de ene dag biedt je een bepaald spel aan, de volgende dag biedt je een snuffelmat aan en de dag nadien biedt je nog een ander soort spel aan. Vervolgens kan je terug het spel van dag 1 aanbieden. Natuurlijk gelden hier wel individuele verschillen: het ene konijn is al sneller uitgekeken op een bepaald denkspel dan een ander konijn. Het is dus goed mogelijk dat jij voor jouw konijnen nog sneller zou moeten afwisselen. Daarnaast kan het ook zijn dat de moeilijkheidsgraad van een bepaald spel inmiddels veel te laag is voor jouw konijnen waardoor ze te snel aan het voedsel geraken zonder er nog bij na te denken. In dat geval raad ik aan om toch een niveau hoger te gaan.
Ik hoor het je nu al denken: zo’n strategiespellen zijn best duur, moet ik dan echt zoveel verschillenden hebben met de kans dat mijn konijn het beu geraakt? En wat als ik een spel koop en mijn konijn het helemaal niet boeiend vind? Die zaken gebeuren nu eenmaal. Gelukkig hebben we dan wat goedkopere oplossingen, zoals hierboven reeds besproken, maar daarnaast bestaan er ook dierenspeelotheken. Een speelotheek is eigenlijk een bibliotheek met allerlei verschillende soorten spellen die je kan lenen. Hierdoor hoef je zelf geen investering te maken, maar betaal je een huurbedrag voor de periode dat je het spel wilt gebruiken. Hierdoor kan je low-budget genoeg afwisseling voor je konijnen voorzien of uitdokteren welke soort spellen je konijnen leuk vinden alvorens je ze aankoopt.
Een voorbeeld van zo’n dierenspeelotheek is Brave Loebas, welke ook een gamma heeft voor konijnen: www.braveloebas.be
Veiligheid boven alles
Vaak vind je strategiespellen in de honden- of kattenafdeling. Jij als baasje draagt de verantwoordelijkheid om veilige spellen of materialen uit te kiezen voor je konijnen. Zet ten allen tijde in op zekerheid: laat je dieren idealiter niet alleen met een spel, maar hou toezicht als ze ermee mogen spelen. Na speeltijd, haal je het spel weer weg. Zo kunnen ze zich niet bezeren of er aan beginnen knagen en bovendien raken ze ook minder snel op uitgekeken op het spel. Als je niet 100% zeker bent dat een spel veilig is, laat je je konijnen er beter niet mee spelen.
Conclusie
Het is belangrijk om voedselverrijking te integreren in de dagelijkse routine van je konijnen om hun welzijn te verbeteren daar het natuurlijk foerageergedrag ondersteunt. Voedselverrijking gaat verveling en allerlei nare gevolgen van deze verveling tegen. Bovendien kan het ook ook de band tussen jou en je huisdier versterken. Hou er rekening mee dat er individuele verschillen zijn tussen konijnen. Wat voor het ene konijn werkt, werkt mogelijks niet voor het andere. Observeer hoe je konijn reageert op verschillende voedselverrijkingsmethoden en biedt verschillende mogelijkheden met regelmatige afwisseling aan.
Tot slot wil ik jou bedanken voor het lezen van deze blogpost. Ik vind het enorm fijn om te zien hoeveel baasjes zich inzetten en openstaan om het welzijn van hun dieren te verbeteren. Mocht je nog vragen hebben, sta ik je graag te woord.
Groetjes,
Meggie
welzijns- en gedragsdeskundige voor cavia’s en konijnen